MOTOR SOĞUTMA SİSTEMİ - TEMEL BİLGİLER

Yakıtın yanması sırasında üretilen sıcaklıklar (2.000 °C'ye kadar) motorun işletimi açısından zararlıdır. Bu yüzden çalışma sıcaklığına kadar soğutulur. Su aracılığıyla gerçekleştirilen soğutmanın ilk türü, termosifonlu soğutmaydı. 

Isınan ve hafifleyen su toplama borusu üzerinden radyatörün üst kısmına yükselir. Sürüş rüzgarıyla soğutulur, aşağı doğru iner ve tekrar motora akar. Motor işletimde olduğu sürece bu döngü gerçekleşir. Soğutma işlemi, fan aracılığıyla desteklenirdi, bir ayarlama yapılması henüz mümkün değildi. Daha sonraları su devridaimi bir su pompası ile hızlandırıldı.

Zayıf noktalar:

• uzun ısınma süresi
• soğuk mevsimlerde düşük motor sıcaklığı

Sonraki motor geliştirmelerinde bir soğutma suyu regülatörü (= termostat) kullanılmaya başlandı. Radyatör üzerinden su devridaimi, soğutma suyu sıcaklığına bağlı olarak ayarlanıyordu. 1922’de şöyle tanımlanmıştır: “Bu düzenekler, motorun daha hızlı ısınmasını ve soğumasını önlemeyi amaçlamaktadır”. 

Burada, şu işlevleri olan termostat kontrollü bir soğutmadan söz ediyoruz:

• kısa ısınma süresi
• Çalışma sıcaklığını sabit tutma

Motor soğutma alanındaki belirgin bir iyileştirme, termostatı ve bu sayede mümkün olan "kısa devreli" soğutma sıvısı devresini beraberinde getirdi. Motorun istenilen çalışma sıcaklığına ulaşılmadığı sürece, su, radyatör üzerinden değil, kısa yollardan motora geri döner. Ancak istenilen çalışma sıcaklığına ulaşıldığında termostat radyatör üzerinden bağlantıyı açar. Bu ayarlama yöntemi, bugüne kadar tüm sistemlerde kalmıştır. Motorun çalışma sıcaklığı sadece performans ve tüketim açısından değil, aynı zamanda düşük zararlı madde emisyonu açısından da büyük bir öneme sahiptir.

Bir motorun soğutulması için, artık basınç altındaki suyun 100 °C'de değil, aksine 115 °C ila 130 °C'de kaynamaya başladığı şartlardan yararlanılmaktadır. Soğutma devresi bu sırada 1,0 - 1,5 bar basınç altında olur. Kapalı devre soğutma sisteminden bahsediyoruz. Sistem bunun için sadece yaklaşık yarısına kadar doldurulmuş bir dengeleme haznesine sahiptir. Soğutucu ortam olarak sadece su değil, aynı zamanda su ve soğutma sıvısı katkısından oluşan bir karışım kullanılmaktadır. Donmaya karşı koruma sağlayan, daha yüksek bir kaynama noktasına sahip ve hem motorun hem de soğutma sisteminin bileşenlerini korozyondan koruyan bir soğutma sıvısından söz etmekteyiz.

Motor bölmesinin giderek daha kompakt hale gelmesi nedeniyle, bileşenlerin yerleştirilmesi ve muazzam ısı miktarlarının dağıtılması, büyük bir zorluk teşkil etmektedir. Motor bölmesini soğutmak için, modern soğutma sistemlerine yüksek talepler oluşmaktadır; bu sayede soğutma alanında son zamanlarda büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.

Soğutma sistemine yönelik talepler şunlardır:

• Kısaltılmış ısınma aşaması
• Hızlı kabin ısıtması
• Düşük yakıt tüketimi
• Bileşenlerin uzun ömürlü olması

Tüm motor soğutma sistemlerinin temeli, aşağıdaki bileşenlerden oluşmaktadır:

• Soğutma sıvısı radyatörü
• Termostat
• Soğutma sıvısı pompası (mekanik veya elektrikli)
• Dengeleme haznesi (Genleşme tankı)
• Kablolar
• Motor fanı (V kayışı tahrikli veya Visco®)
• Sıcaklık sensörü (motor kontrolü / gösterge)