LASTİK BASINCI İZLEME SİSTEMİ (TPMS)

Dolaylı ölçüm sistemleri söz konusu olduğunda, araç üzerindeki ABS sensörleri yardımıyla basınç izleme işlemi gerçekleştirilir. ABS kontrol ünitesi, değişen dönme çevresine bağlı olarak lastiğin basınç kaybını tespit eder. Düşük hava basıncına sahip bir lastik, doğru hava basıncına sahip bir lastikten daha fazla tur atar. Ancak, bu sistemler doğrudan ölçüm sistemleri kadar hassas değildir ve bir uyarı mesajı gelmeden önce, yaklaşık %30’luk bir basınç kaybı gerektirirler.

Avantajı, mevcut birçok araç bileşeninin kullanılabilmesi nedeniyle, nispeten daha düşük bir fiyata sahip olmasıdır. Gerekli olan tek şey, uyarlanmış bir ABS yazılımı ve gösterge tablosundaki ek bir göstergedir.

Doğrudan ölçüm sistemleri çok daha hassastır, ancak aynı zamanda daha karmaşıktır ve bu nedenle daha pahalıdır. Burada, her tekerleğe pille çalışan bir sensör yerleştirilmiştir. Bu sensör, lastiğin sıcaklığını ve basıncını ölçer ve ölçülen değerleri radyo sinyalleri aracılığıyla TPMS’in kontrol ünitesine veya görüntüleme ünitesine aktarır. Radyo sinyalini iletmek için bir veya birkaç anten kullanılır.

Doğrudan sistemler, lastik basıncını birden fazla lastiğin basınç kayıplarının da aynı anda tespit edilmesi avantajına sahip olan TPMS kontrol ünitesinde saklanan bir referans değer ile karşılaştırır. Bu nedenle, lastik değişiminden sonra sensörlerin yeniden eşleştirilmesi (kalibrasyonu) veya yeniden kodlanması gerekli olabilir.

Doğrudan ölçüm sistemlerinin bir diğer dezavantajı, pillerin yaklaşık 5 - 10 yıl sonra değiştirilmesi gerekmesidir. Bunlar, üreticiye bağlı olarak sensörlerle birlikte bir ünite oluşturduğundan, bu genellikle sensör ünitesinin tamamen değiştirilmesi anlamına gelir.

Pillerin değiştirilmesi gerekiyorsa, bu durum gösterge ünitesi tarafından zamanında gösterilir ve bu sayede ani bir sistem arızasına yol açamaz. Yazlık lastiklerden kışlık lastiklere geçiş yaparken, ilave tekerlek sensörlerinin takılması veya mevcut sensörlerin modifiye edilmesi gerektiğine dikkat edilmelidir. Lastiğin takılması sırasında herhangi bir hasar veya işlev bozukluğu yaşanmaması için, bazı önemli noktalara dikkat edilmelidir.

Aktif sistemler için, aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:

• Lastiği sökerken, lastik sökme aparatı, sadece lastiğin her iki tarafındaki supabın karşı tarafında kullanılabilir (Res. 1).
• Lastiği sökerken, montaj kafası supabın yaklaşık 15 cm arkasına yerleştirilmelidir (Res. 2).
• Sensöre herhangi bir kuvvet uygulamaktan kaçının.
• Lastiğin sökülmesi ve takılması sırasında, lastik damağı ve jant flanşı yalnızca montaj spreyi veya sabun çözeltisi ile ıslatılabilir. Montaj macununun kullanılması sensör elektroniğinin filtre yüzeyinin tıkanmasına neden olabilir.
• Sensör sadece kuru, tüy bırakmayan bir bezle temizlenebilir. Basınçlı hava, temizlik maddeleri ve çözücüler kullanılmamalıdır.
• Yeni bir lastik takmadan önce sensör ünitesinde kir, hasar ve sıkı oturma olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Supap elemanını veya supabı değiştirin (üreticinin teknik özelliklerine bağlı olarak), sıkma torklarına dikkat edin.
• Montajdan sonra, gerekirse soğuk lastiklerle kalibrasyon / yeniden kodlama yapın.
• Araç ve sistem üreticilerinden gelen bilgilere ayrıca uyulmalıdır.

Piyasada farklı üreticilere ait çok sayıda farklı çalışan sistemler bulunduğundan, üreticiye özgü montaj talimatlarına mümkün olduğunca uyulmalıdır.

Res. 1, sistemin münferit bileşenlerini göstermektedir:

• Tekerlek elektronik aksamı (1)
• Lastik supabı (2) ile birlikte tekerlek elektronik aksamı
• Tutma klipsleri (3)
• Anten (4)
• Kontrol ünitesi (5)

Sonradan donatılmış sistemlerde, ayrı bir gösterge ünitesi takılır. Tekerlekleri/lastikleri sökerken/takarken, yukarıda belirtilen noktalara dikkat edilmelidir. Muhafaza gözle görülür şekilde hasar görmüşse veya filtre yüzeyi kirliyse, tekerlek elektronik aksamı değiştirilmelidir.

Şu durumlarda komple supap değiştirilmelidir:

• Tekerlek elektronik aksamı değiştirilirse.
• Supabın kendinden emniyetli (Torx) sabitleme vidası ve / veya başlık somunu gevşek bir şekilde oturuyorsa (yeniden sıkmayın).
• Tekerlek elektronik aksamının temas noktaları bir milimetreden fazla çıkıntı yapıyorsa.

Tekerlek elektronik aksamının ve

• Lastik supabının birleştirilmesi ve montajı, Resim 2’nin yardımıyla kolayca gerçekleştirilir:
• Kendinden emniyetli sabitleme vidasını (1) tekerlek elektronik aksamının (2) muhafazasına doğru itin ve iki ila üç tur çevirerek supaba vidalayın.
• Supabı (3) janttaki supap deliğinden geçirin, ara pulunu (4) takın ve başlık somununu (5) ara parçaya dayanana kadar vidalayın.
• Montaj pimini (7) supabın radyal deliğine yerleştirin ve başlık somununu 3,5 - 4,5 Nm torkla sıkın. Montaj pimini çıkarın, aksi taktirde sonraki montaj sırasında lastik hasar görür.
• Tekerlek elektronik aksamını jant yuvasına hafifçe bastırın. Destek noktaları girinti içinde düz bir şekilde durmalıdır. Daha sonra sabitleme vidasını
• 3,5 - 4,5 Nm torkla sıkın.
• Lastiği taktıktan sonra supap kapağını (6) vidalayın.

Örneğin Hella Gutmann mega macs 77 gibi arıza teşhis cihazları, hata belleğini ve TPMS sistemlerinin gerçek değerlerini okuyabilir ve herhangi bir hata kodunu silebilir.

Ayrıca, birçok araç sistemi hızlı bir arıza teşhisi için parametreler şeklinde dijital ölçüm değerleri sağlamaktadır. Parametreler, bileşenin mevcut durumunu veya nominal ve gerçek değerlerini gösterir. Burada, örneğin mevcut lastik basıncı hakkında bilgiler görüntülenebilir.

Araç modeline ve sistemine bağlı olarak, araç bilgilerinden ek bakım ve onarım talimatları alınabilir.

İlgili test derinliği ve işlev çeşitliliği, araç üreticisine göre farklı tasarlanmış olabilir ve kontrol ünitesinin ilgili sistem konfigürasyonuna bağlıdır.

• Kontağı açın
• Ekranda SERVİS görüntüleninceye kadar direksiyon simidindeki “Sağ ok” sistem seçim düğmesine basın (Resim 1).
• Girişi “OK” ile onaylayın.
• Ekranda “Lastik Basıncı” yazısı görününceye kadar, “Aşağı ok” düğmesine basın (Resim 2).
• Girişi “OK” ile onaylayın.

Ekran, her bir tekerleğin mevcut lastik basıncını gösterir (Resim 3). Araç kontrolden önce uzun bir süre hareket etmediyse, ekranda “Lastik basıncı denetimi birkaç dakikalık sürüşten sonra görünür” ibaresi görüntülenir.

Aracı güvenli bir yere park edin ve el veya park frenini çekin.

• Dört tekerleğin de lastik basıncını, üreticinin soğuk lastikle ilgili talimatlarına göre kontrol edin ve gerekiyorsa düzeltin.
• Kontağı açın.
• Ekranda SERVİS görüntüleninceye kadar direksiyon simidindeki “Sağ ok” sistem seçim düğmesine basın.
• Girişi “OK” tuşuyla onaylayın.
• Ekranda “Lastik basıncı izleme sistemi aktif” bildirimi görüntülenene kadar “Aşağı ok” düğmesine basın.
• Girişi “OK” tuşuyla onaylayın.
• Ekranda “Lastik basıncı şimdi tamam mı?” (Resim 4) yazısı görüntülenir.
• “EVET” girişini seçin ve onaylayın.
• Ekranda “Lastik basıncı izleme sistemi yeniden başlatıldı” ibaresi görüntülenir.

Birkaç dakikalık sürüşten sonra sistem yeni lastik basınçlarını kontrol eder ve ardından bunları yeni referans değerleri olarak kaydeder. Alternatif olarak, uygun bir arıza teşhis cihazı ile temel ayar gerçekleştirilebilir. Lastik basıncı izleme sistemi, bir öğrenme sürecinden sonra bunu otomatik olarak tespit eder.

Bu araç modelinde, araç üreticisi tarafından tavsiye edilen lastik basınçları yakıt deposu kapağındaki bir etikette veya kullanım kılavuzunda gösterilmiştir. Yanlış bir lastik basıncı ayarlanır ve etkinleştirilirse, sistem yanlış basıncı izleyecektir!

Lastik basıncı izleme sistemi aşağıdaki durumlarda sınırlı veya gecikmeli olarak çalışabilir.

• Araca kar zincirleri takılmıştır
• Araç gevşek zeminde kullanılıyorsa
• Römork modunda ağır yükle sürüş 
• Çok virajlı rotalarda sportif sürüş tarzı, ani hızlanma veya frenleme
• Aracın bir tarafını aşırı yükleme nedeniyle tek taraflı yüklenme

Aracı güvenli bir yere park edin ve el veya park frenini çekin.

• Dört tekerleğin de lastik basıncını, üreticinin soğuk lastikle ilgili talimatlarına göre kontrol edin ve gerekiyorsa düzeltin.
• Kontağı açın.
• Gösterge panelindeki TPMS uyarı lambası iki kez yanıp sönene ve sesli uyarı duyulana kadar SET düğmesine basın (Resim 5).
• Ekranda “Lastik basıncı izleme sistemi başlatıldı” (Resim 6) mesajı görüntülenir.
• Ardından işlemi tamamlamak için bir test sürüşü gerçekleştirin.

Bu araç modelinde, araç üreticisi tarafından önerilen lastik basınçları, sürücü tarafındaki B sütunundaki bir etikette veya kullanım kılavuzunda gösterilmiştir. Bu araçta TPMS sensörleri bulunmadığından, kış lastikleri de aynı prensibe göre öğretilebilir.