Ateşleme bobini
Ateşleme bobini
Araçlardaki ateşleme bobinleri konusunda faydalı temel bilgileri ve önemli ipuçlarını burada bulabilirsiniz.
Ateşleme bobini, benzinli motorlarda yakıt/hava karışımını ateşlemek için gereken yüksek voltajı üretir. Bu sayfada, ateşleme bobinlerinin nasıl çalıştığını ve güncel araç modellerinde hangi tiplerin kullanıldığını keşfedeceksiniz. Ayrıca, burada ateşleme bobinlerinin arıza teşhisi ve kontrolü için birçok pratik ipucu bulabilirsiniz.
Önemli güvenlik uyarısı
Çalışmalarında araç servislerine profesyonel destek sağlamak için, aşağıdaki teknik bilgiler ve uygulamaya yönelik ipuçları HELLA tarafından hazırlanmıştır. Bu web sitesinde sağlanan bilgiler, yalnızca uygun şekilde eğitilmiş uzman personel tarafından kullanılmalıdır.
İÇİNDEKİLER
Ateşleme bobini: TEMEL İLKELER
Geleneksel bir ateşleme bobininin tasarımı, temel olarak bir transformatörün tasarımına benzer. Ateşleme bobininin görevi, düşük bir voltajdan yüksek bir voltaj oluşturmaktır. Temel bileşenler, bir demir nüveye ek olarak, primer sargı, sekonder sargı ve elektrik bağlantılarıdır.
Lamelli demir çekirdeğin amacı manyetik alanı güçlendirmektir. Bu demir çekirdeğin etrafına ince bir sekonder sargı yerleştirilmiştir. Bu, yaklaşık 0,05-0,1 mm kalınlığında, 50.000 kata kadar sargılı, yalıtılmış bakır telden yapılmıştır. Primer sargı, yaklaşık 0,6-0,9 mm kalınlığında vernikli bir bakır telden oluşur ve sekonder sargının üzerine sarılmıştır. Bobinin omik direnci, primer tarafta yaklaşık 0,2–3,0 Ω ve sekonder tarafta yaklaşık 5–20 kΩ’dur. Primer sargının sekonder sargıya sarım oranı 1:100’dür. Teknik yapı, ateşleme bobininin kullanım alanına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Geleneksel bir silindir ateşleme bobini ile elektrik bağlantıları terminal 15 (voltaj beslemesi), terminal 1 (ateşleme kesici) ve terminal 4 (yüksek voltaj bağlantısı) olarak belirlenmiştir.
Primer sargı, terminal 1’e ortak bir sargı bağlantısı aracılığıyla sekonder sargıya bağlanır. Bu ortak bağlantı "ekonomi devresi" olarak bilinir ve bobin üretimini basitleştirmek için kullanılır. Primer sargıdan geçen primer akım, ateşleme kesicisi aracılığıyla açılır veya kapatılır. Akımın büyüklüğü, bobinin direnci ve terminal 15’e uygulanan voltaj ile belirlenir. Kesicinin neden olduğu çok hızlı akım yönü, bobindeki manyetik alanı değiştirir ve sekonder sargı tarafından yüksek voltajlı bir darbeye dönüştürülen bir voltaj darbesi indükler. Bu, ateşleme kablosundan bujinin kıvılcım aralığına geçer ve bir benzinli motorda yakıt-hava karışımını ateşler.
Endüklenen yüksek voltajın miktarı, manyetik alandaki değişim hızına, ikincil bobin üzerindeki sargıların sayısına ve manyetik alanın gücüne bağlıdır. Primer sargının açma endüksiyon voltajı 300 ile 400 volt arasındadır. Sekonder bobin üzerindeki yüksek voltaj, ateşleme bobinine bağlı olarak 40 kV’a kadar çıkabilir.
1 Demir nüve, 2 Yalıtım bileşeni, 3 Yalıtım bileşeni, 4 Sekonder sargı, 5 Primer sargı, 6 Kaplama levhası, 7 Sabitleme kelepçesi, 8 Muhafaza, 9 Yüksek voltajlı yay kontağı, 10 Yalıtım kapağı, 11 Yalıtım malzemesi, 12 Yüksek voltaj çıkışı, A terminal 15, B terminal 4, C terminal 1
1 Demir nüve, 2 Yalıtım bileşeni, 3 Yalıtım bileşeni, 4 Sekonder sargı, 5 Primer sargı, 6 Kaplama levhası, 7 Sabitleme kelepçesi, 8 Muhafaza, 9 Yüksek voltajlı yay kontağı, 10 Yalıtım kapağı, 11 Yalıtım malzemesi, 12 Yüksek voltaj çıkışı, A terminal 15, B terminal 4, C terminal 1
Döner yüksek voltaj dağıtımlı ateşleme sistemleri için ateşleme bobinleri
Bu silindir ateşleme bobinleri, kontak kontrollü veya transistör kontrollü ateşleme sistemlerinde ateşleme distribütörlerinin bulunduğu araçlarda kullanılır. Üç kutuplu elektrik bağlantısı, klasik bir ateşleme bobininin bağlantısına karşılık gelir.
Primer devre, voltaj beslemesini terminal 15 üzerinden alır. Ateşleme kesici, ateşleme bobininin 1 nolu terminaline bağlıdır ve primer sargıyı şasi ile besler. Ateşleme distribütörünün yüksek voltaj hattı terminal 4’e bağlıdır. Eski araçlarda geleneksel ateşleme bobinleri kullanılmaya devam ederken, artık transistör ateşlemeli araçlarda entegre elektronik kontrol üniteli ateşleme bobinleri kullanılmaktadır.
Çift kıvılcımlı ateşleme bobinleri
Çift kıvılcımlı ateşleme bobinleri, statik yüksek voltaj dağılımına sahip ateşleme sistemlerine takılır. Bu ateşleme bobinleri, çift sayıda silindire sahip motorlarda kullanılır.
Çift kıvılcımlı bobininin primer sargısı ve sekonder sargısının her biri iki terminale sahiptir.
Primer sargı, terminal 15’teki (artı) voltaj beslemesine ve terminal 1’deki (toprak) ateşleme veya elektronik kontrol ünitesinin çıkış aşamasına bağlanır. Sekonder sargı, bujilere giden çıkışlara (4 ve 4a) bağlıdır.
Bu sistemlerde, her bir ateşleme bobini tarafından iki bujiye yüksek voltaj verilir. Ateşleme bobini aynı anda iki kıvılcım ürettiğinden, bir bujinin silindirin çalışma döngüsünde olması ve diğerinin 360° ofsetli olarak egzoz zamanında olması gerekir.
Örneğin dört silindirli bir motorda, 1. ve 4. silindirler bir ateşleme bobinine ve 2. ve 3. silindirler ise diğer ateşleme bobinine bağlıdır. Ateşleme bobinleri, kontrol ünitesindeki ateşleme çıkış kademeleri tarafından kontrol edilir. Bu ünite, doğru ateşleme bobinini çalıştırmak için krank mili sensöründen Üst Ölü Nokta sinyalini alır.
1 Yüksek voltaj bağlantısı, 2 Düşük voltaj bağlantısı, 3 Sekonder sargı, 4 Primer sargı, 5 Demir nüve
1 Yüksek voltaj bağlantısı, 2 Düşük voltaj bağlantısı, 3 Sekonder sargı, 4 Primer sargı, 5 Demir nüve
1 Ateşleme kontrol ünitesi, 2 Ateşleme bobini, 3 Bujiler
Dört kıvılcımlı ateşleme bobinleri
Dört kıvılcımlı ateşleme bobinleri, dört silindirli motorlarda iki çift kıvılcım bobininin yerini alır. Bu bobinler, her biri kontrol ünitesinin bir çıkış kademesi tarafından kontrol edilen iki primer sargıya sahiptir. Sadece bir tane sekonder sargı vardır. Çıkışlarında, bujiler için diyot kaskatları aracılığıyla zıt yönlerde bağlanmış iki bağlantı vardır.
1 Ateşleme kontrol ünitesi
2 Ateşleme bobini
Tek kıvılcımlı ateşleme bobinleri
Tek kıvılcımlı ateşleme bobinli sistemlerde, her silindire primer ve sekonder sargılı bir ateşleme bobini atanır. Bu ateşleme bobinleri genellikle doğrudan bujinin üzerindeki silindir kafasına monte edilir.
Bu bobinler ayrıca terminal 15’teki (voltaj beslemesi artı kutup) primer sargıya ve terminal 1’deki (şasi) kontrol ünitesine bağlıdır. Sekonder sargı, terminal 4’ün çıkışındaki bujiye bağlıdır. Ayrıca bir terminal 4b varsa, bu bağlantı hatalı ateşlemeleri izlemek için kullanılır. Kumanda, elektronik kontrol ünitesi tarafından belirlenen sıraya göre gerçekleşir.
Tek kıvılcımlı bobinin devresi, geleneksel bir ateşleme bobininin devresine karşılık gelir. Buna ek olarak, sekonder akım devresinde kapatma kıvılcımını bastırmak için bir yüksek voltaj diyotu kullanılır. Bu diyot, sekonder sargıdaki kendi kendine endüksiyonun bir sonucu olarak primer sargı açıldığında üretilen istenmeyen kıvılcımı bastırır. Kapatma kıvılcımının sekonder voltajının ateşleme kıvılcımına göre zıt kutuplara sahip olması nedeniyle, bu mümkündür. Diyot bu yönde bloke eder.
Tek kıvılcımlı bobinlerde, sekonder sargının ikinci çıkışı 4b terminali üzerinden şasiye bağlanır. Ateşlemeyi izlemek için, kıvılcım arkı sırasında ateşleme akımı tarafından üretilen voltaj düşüşünü kontrol ünitesi için ölçülen bir değişken olarak gösteren bir ölçüm direnci, şasi hattına takılmıştır.
1 Düşük voltaj bağlantısı, 2 Sekonder sargı, 3 Yüksek voltaj bağlantısı, 4 Buji, 5 Primer sargı, 6 Demir nüve
1 Düşük voltaj bağlantısı, 2 Sekonder sargı, 3 Yüksek voltaj bağlantısı, 4 Buji, 5 Primer sargı, 6 Demir nüve
1 Ateşleme kontrol ünitesi
2 Buji
ATEŞLEME BOBİNİ ARIZASI: ARIZA NEDENİ
ATEŞLEME BOBİNİNİN ARIZA BELİRTİLERİ: BELİRTİLER
Bir arıza, kendini şu şekilde gösterebilir:
- Motor çalışmıyor
- Araçta düzensiz ateşleme var
- Zayıf ivmelenme veya güç kaybı
- Motor kontrol ünitesi acil durum moduna geçiyor
- Motor kontrol ışığı yanıyor
- Bir hata kodunun kaydedilmesi
ATEŞLEME BOBİNİNİN KONTROL EDİLMESİ: TEMEL İLKELER
Demonte durumda
Ateşleme bobinini kontrol etmenin farklı yolları vardır:
Ohmmetre ile bobinlerin direnç değerlerinin kontrol edilmesi.
Ateşleme sistemine ve ateşleme bobininin tasarımına bağlı olarak, aşağıdaki referans değerler geçerlidir: (Üretici verilerine uyun)
Silindir ateşleme bobini (transistör ateşleme sistemi)
Primer: 0,5 Ω - 2,0 Ω / Sekonder: 8,0 kΩ - 19,0 kΩ
Silindir ateşleme bobini (Harita kontrollü ateşlemeli elektronik ateşleme sistemi)
Primer: 0,5 Ω - 2,0 Ω / Sekonder: 8,0 kΩ - 19,0 kΩ
Tek veya çift kıvılcımlı bobin (tam elektronik ateşleme sistemi)
Primer: 0,3 Ω - 1,0 Ω / Sekonder: 8,0 kΩ - 15,0 kΩ
Monteli durumda
Aşağıdaki kontroller uygulanabilir:
Gözle kontrol
- Ateşleme bobininde mekanik hasar olup olmadığını kontrol edin
- Muhafazada ince çatlaklar veya yalıtım bileşeni sızıntısı olup olmadığını kontrol edin.
- Elektrik kablolarını ve konnektörleri hasar ve oksidasyon açısından kontrol edin.
Multimetre veya osiloskop ile elektriksel kontrol
- Ateşleme bobininin voltaj beslemesini kontrol edin
- Ateşleme distribütöründen, ateşleme veya motor kontrol ünitesinden gelen tetikleme sinyalini kontrol edin
- Yüksek gerilim eğrisinin osiloskop veya ateşleme osiloskopu ile gösterimi
Arıza teşhis cihazı ile kontrol
- Ateşleme sisteminin veya motor kontrolünün hata belleğini okuyun
- Parametreleri okuyun
Ateşleme sistemi üzerindeki tüm test çalışmaları sırasında, osiloskopla yapılan testler sırasında tespit edilen arızaların mutlaka elektronik sistemden kaynaklanan arızalar olmadığı, bunların motordaki mekanik bir sorundan da kaynaklanabileceği unutulmamalıdır. Bu, örneğin bir silindirde sıkıştırma çok düşükse ve osiloskopta görüntülenen ateşleme voltajı diğer silindirlerdeki voltaj kadar yüksek değilse söz konusu olabilir.
NOT
Günümüz araçlarında “arıza teşhis özellikli motor yönetim sistemleri” kurulu olmasına rağmen, ateşleme sistemlerini kontrol ederken mutlaka bir multimetre veya osiloskop kullanılmalıdır. Görüntülenen ölçüm sonuçlarının veya görüntülerin doğru yorumlanması için, genellikle çalışanların ek eğitim alması gerekmektedir. Başarılı bir arıza teşhisi için önemli bir ön koşul, sorun giderme sürecinin başında dikkatli bir görsel inceleme yapılmasıdır.
ATEŞLEME BOBİNİNİN KONTROL EDİLMESİ: SORUN GİDERME
Aşağıdaki “yanlış ateşleme” örneğini kullanarak, bir çift kıvılcımlı ateşleme bobini için arıza teşhisini size göstermek istiyoruz.
Araç: Çift buji ateşlemeli Alfa Romeo 147 1.6 TS
Her silindirin bir ana bujisi ve bir ikincil bujisi vardır. Ateşleme bobinleri, motor kontrol ünitesine entegre edilen ateşleme çıkış kademeleri tarafından tetiklenir. Onarım süreci, bir Mega Macs arıza teşhis cihazı ile örnek olarak gösterilmiştir. Şematik çizimler, resimler ve açıklamalar, doküman metnini açıklamaya yarar ve montaj veya onarım için temel olarak kullanılamazlar.
Arıza teşhisi için ön koşul: Motor mekaniği, akü, marş sistemi ve yakıt sistemi iyi durumda olmalıdır.
Müşteri şikayeti
- Müşteri, motor kontrol sisteminde işlevsel bir arıza olduğunu bildirdi
- Gösterge panelindeki uyarı bilgileri:
Hata: Motor izleme sistemi.
Arıza arama
1
Arıza teşhis cihazının kullanılması
Arıza teşhis cihazını 16 kutuplu OBD konnektörüne bağlayın. Araç üreticisine ve aracın tescil tarihine bağlı olarak, farklı bir arıza teşhis soketi ve ek bir adaptör kullanılması gerekebilir.
Arıza teşhis cihazında aşağıdaki uygulamaları gerçekleştirin:
- Programı seçin
- Araç seçin
- Yakıt tipini seçin
- Model seçin
- Araç tipini seçin
- İstenilen işlevi seçin
- Sistemi seçin: Hangi arıza teşhis cihazının kullanıldığına bağlı olarak, burada ek güvenlik talimatları görüntülenebilir.
- Arıza teşhisini başlatın
Kontrol ünitesi ile iletişim kurmak için doğru konnektöre ek olarak, yeterli akü voltajı gereklidir. Kontrol ünitesinin yetersiz besleme voltajı, kablo tesisatındaki bir eksikliğin veya araç aküsündeki bir arızanın göstergesi olabilir.
2
Hata belleğini okuyun
Bu durumda, PO303 hatası kaydedilmiştir.
- Yanma silindiri 3
- Silindir 3 yanlış ateşleme algılandı
3
Ayrıntıları değerlendirin
Olası bir arıza nedeninin
ek bilgileri buraya kaydedilir
- Ateşleme hatalı
- Enjeksiyon valfi arızalı
- Kontrol ünitesi arızalı
Uyarı:
Birden fazla hata kodu görüntülenirse, önce hatayı silin. Ardından, arıza teşhis cihazı bağlıyken bir test sürüşü gerçekleştirin. Parametreleri gözlemleyin ve hata belleğini okuyun.
4
Hatanın nedenini belirleyin
Motor arıza teşhisi için hazırlıklar
- Multimetre veya osiloskop gibi gerekli olabilecek ek arıza teşhis cihazlarını hazırlayın
- Teknik belgeleri bulun
- Motor kapağını çıkarın (varsa)
5
Gözle kontrol yapın
Asıl arıza teşhis işlemine başlamadan önce, motor kablo demetinde ve fiş konnektörlerinde hasar olup olmadığını kontrol edin. Kablo demetindeki bükülmeler, gerginlik azaltma tertibatlarının olmaması veya “kemirgen ısırığı” burada olası bir neden olabilir.
6
Silindir 3 için ateşleme bobininin voltaj beslemesini kontrol edin
- Ateşleme bobinindeki konnektör fişini çekin.
- Kablo demeti tarafındaki iki pinli konnektörde voltaj ölçümü yapın
- Multimetreden gelen kırmızı kabloyu PİN 2’ye (+), siyah kabloyu motor şasisine (-) bağlayın.
Kontağı açın. Burada 10,5 volttan daha yüksek bir voltaj ölçülmelidir. Ölçülen değer: 11,93 Volt. Ölçüm tamam.
7
Silindir 3 için ateşleme bobini primer aktivasyonunu kontrol edin
- Ateşleme bobini üzerindeki konnektörü ayırın
- Osiloskopu veya arıza teşhis cihazını ölçüm teknolojisi modülüne bağlayın
- PIN 1 ve PIN 2 üzerindeki ölçüm uçlarını iki pinli konnektöre bağlayın.
- Enjeksiyon valfleri üzerindeki konnektörleri ayırın.
- Motoru çalıştırın
Burada, osiloskopta bir sinyal açıkça görülebilir
olmalıdır. Bu örnekte, ölçüm başarılıdır.
8
Daha fazla test için ateşleme bobinini sökün
- Fişi ateşleme bobininden ayırın
- İkinci buji için yüksek voltaj kablosunu ayırın
- Sabitleme vidalarını çıkarın
- Ateşleme bobinini dikey ve buji yuvasına paralel olarak dışarı çekin
Buji konnektörünün hasar görmesini önlemek için, ateşleme bobininin
dönme hareketleri mutlaka önlenmelidir.
9
Direnç ölçümü yapın
Sökülen ateşleme bobinini multimetre ile kontrol edin. Primer sargıyı ölçmek için, doğrudan bileşen konnektörü PIN 1 ve PIN 2’ye bir ohmmetre bağlayın.
- Nominal değer: 0,3 Ω - 1,0 Ω
- Gerçek değer: 0,5 Ω (tamam)
Sekonder bobini ölçmek için, problar yardımıyla doğrudan ateşleme bobininin
yüksek voltaj çıkışlarında ölçüm yapın.
- Nominal değer: 8,0 kΩ - 15,0 kΩ
- Gerçek değer: ∞ (Sekonder bobinde kesinti)
Bu bağlamda, lütfen her zaman araç üreticilerinin
modele özgü teknik verilerini dikkate alın.
10
Ateşleme bobinini değiştirin
Burada buji konnektörünün ve ikinci bujinin yüksek voltaj kablosunun düzgün oturmasına dikkat edilmelidir. Ateşleme bobinini sabitleme vidaları ile sabitleyin. Bu yapıldıktan sonra, ateşleme bobini ve enjeksiyon valflerinin fişlerine ait tüm konnektörleri takın.
11
Hata belleğini silin
Arıza teşhis çalışmaları nedeniyle kontrol ünitesi tarafından ek hatalar tespit edildi ve test sürüşünden önce silinmesi gerekmektedir.
12
İşlev kontrolü yapın
Arıza teşhis cihazı bağlıyken bir test sürüşü gerçekleştirin. Ardından hata belleğini tekrar okuyun.
Not
Lütfen tüm test ve arıza teşhis çalışmaları sırasında, mümkün olduğunca araç üreticisinin teknik özelliklerine her zaman uyun. Üreticiye bağlı olarak, dikkate alınması gereken araca özgü ek kontrol yöntemleri olabilir.
Güvenlik uyarıları
Elektronik ateşleme sistemleri üzerinde çalışmak, insanların voltaj taşıyan bileşenlerle temas etmesi halinde hayati tehlike oluşturan yaralanmalara neden olabilir. Bu sadece yüksek voltaj taşıyan sekonder bölge için değil, aynı zamanda primer akım devresi için de geçerlidir. Bu nedenle, test ve onarım çalışmaları yalnızca eğitimli uzman personel tarafından yapılmalıdır.
Lütfen aşağıdaki güvenlik önlemlerine uyun:
- Motor çalışırken ateşleme kablolarına, distribütör kapağına ve buji konnektörlerine dokunmayın veya bunları çıkarmayın
- Kontrol ünitelerini, konnektörleri ve bağlantı kablolarını sadece kontak kapalıyken bağlayın veya bağlantısını kesin.
- Motoru sadece motor çalışır durumda değilken ve kontak kapalıyken yıkayın.
- Ateşleme sistemi üzerinde, motorun marş hızında dönmesini gerektiren tüm testler sırasında, katalitik konvertörü korumak için enjeksiyon valflerine giden voltaj beslemesi kesilmelidir.
ATEŞLEME BOBİNİ SORUN GİDERME AĞACI: KILAVUZ
Entegre ateşleme kontrol üniteli (ateşleme modülü) ateşleme bobini için arıza arama ağacı
Örnek: VW/Motor kodu APQ, Motronic MP 9.0. Arıza teşhisi için ön koşul: Motor mekaniği, akü, marş sistemi ve yakıt sistemi iyi durumda olmalıdır.