Klima kompresörünün işlevi
Klima kompresörünün değiştirilmesi - Talimatlar
Araçlardaki klima sistemi kompresörü konusunda faydalı temel bilgileri ve değerli ipuçlarını burada bulabilirsiniz.
Klima kompresörü, klima sisteminin kalbi ve aynı zamanda en fazla zorlanan bileşenidir. Bu sayfada, klima kompresörünün nasıl çalıştığını ve arızalanmasına yol açabilecek nedenleri göstereceğiz. Ayrıca, dolaylı hasarlardan kaçınmak için klima kompresörünü değiştirirken dikkat edilmesi gereken önemli noktaları ve arızaları nasıl teşhis edeceğinizi de öğreneceksiniz.
Önemli güvenlik uyarısı
Çalışmalarında araç servislerine profesyonel destek sağlamak için, aşağıdaki teknik bilgiler ve uygulamaya yönelik ipuçları HELLA tarafından hazırlanmıştır. Bu web sitesinde sağlanan bilgiler, yalnızca uygun şekilde eğitilmiş uzman personel tarafından kullanılmalıdır.
İÇİNDEKİLER
KLİMA KOMPRESÖRÜNÜN İŞLEVİ: ÇALIŞMA PRENSİBİ
Klima sistemi kompresörü, araç motoru tarafından bir V kayış ya da V oluklu kayış aracılığıyla tahrik edilir. Kompresör, sistemdeki soğutucu maddeyi sıkıştırır ve sevk eder. Farklı kompresör türleri bulunmaktadır.
Çalışma prensibi
Soğutucu madde, evaporatörden düşük basınç ve düşük sıcaklıkla altında gaz halinde emilir, sıkıştırılır ve daha sonra yüksek sıcaklık ve yüksek basınç altında, gaz halinde kondansatöre iletilir.
MANYETİK KAVRAMASIZ KOMPRESÖRLER: TEMEL İLKELER
Genel bilgiler
“Kavramasız” olarak adlandırılan, harici kontrollü, değişken kompresörler birkaç yıldır kullanılmaktadır. Tüm tanınmış kompresör üreticileri çok çeşitli temel tipler kullanmaktadır. Burada, piyasada en yaygın kullanılan tipler listelenmiştir: 6SEU ve 7SEU tipleri ile Denso; PXE 13 ve PXE 16 tipleri ile Sanden. Ayrıca Delphi/Harrison, V5 kompresörlerine çok benzeyen CVC7 serisi ile de temsil edilmektedir. Bu kompresör nesli neredeyse tüm araç üreticileri tarafından kullanılmaktadır (Audi, BMW, Citroen, Seat, VW, Opel....).
Harici olarak kontrol edilen, kompresör strok hacminin örneğin dış/istenen sıcaklık, yüksek/düşük basınç, devir sayısı, motor yükü vb. gibi çok çeşitli sistem parametrelerine bağlı olarak, klima kontrol ünitesi tarafından kontrol edilen dahili bir kontrol valfi aracılığıyla belirlenmesi anlamına gelir. “Kavramasız", kompresörün artık bir elektro-manyetik kavramaya sahip olmadığı anlamına gelir. Yani kompresör, kayış kasnağı üzerinden sürekli olarak tahrik edilir ve klima sistemi kapalı olsa bile çalışmaya devam eder. Ancak, bu sırada güç daha düşük bir yüzde oranına indirilir.
İşlev
Kompresörün kayış kasnağı ünitesi örneğin bir kavrama diskinden ve asıl kayış kasnağından oluşur (Çizim). Kavrama diski bir kauçuk elemandan oluşur ve kayış kasnağı ile kompresör mili arasındaki bağlantıyı oluşturur. Ayrıca bir vibrasyon sönümleyici gibi çalışır ve kompresörle birlikte diğer tahrik edilen üniteleri de aşırı yükten ve hasarlardan korur. Kompresör örneğin bloke olursa, lastik elemanın bulunduğu bölgede kayış kasnağı ile kavrama diski arasındaki aktarım güçleri ciddi biçimde artar.
İşlev örneği (Çizim)
Kompresör üreticisine veya tipine bağlı olarak, bu bağlantı kauçuk elemanın deforme olmasıyla veya “aşırı yük emniyetinin” tetiklenmesi ile kesilir. Kayış kasnağı b u durumda yalnızca boşta çalışır. Böylece kayışın veya kayış tarafından tahrik edilen diğer ünitelerin hasar görmesi önlenir.
Kontrol valfi (Resim 1) kompresörün içinde bulunur ve darbe genişliği modülasyonlu sinyallerini (PWM) klima kontrol ünitesinden alır. Kontrol ünitesinden kontrol valfine iletilen ve sonunda kompresörün gücünü belirleyen akım, bir arıza teşhis cihazı yardımıyla ölçüm değeri bloku olarak gösterilebilir.
Resim 1
Kavramasız kompresörler de kompresörü ve diğer klima sistemi parçalarını yüksek basınçtan koruması gereken bir emniyet valfine (Resim 2) sahiptir. Valf genelde 35 ila 45 bar basınçta (kompresör üreticisine bağlı) tetiklenir. Valf sadece aşırı basınç düşürülünceye kadar açık kalır. Daha sonra tüm soğutucu madde miktarını atmosfere bırakmamak için tekrar kapanır. Valfin folyosu hasarlıysa, valfin “tetiklendiği” varsayılmalıdır.
Resim 2
Tanı
Kayış kasnakları ve bunlara ilişkin “aşırı yük emniyeti” olarak tasarlanmış kauçuk elemanlar, kompresör tipine bağlı olarak, farklı tasarımlara sahiptir. Tipe bağlı olarak, “aşırı yük emniyetinin” tetiklenip tetiklenmediği çeşitli şekillerde tespit edilebilir:
Resim 3
Kayış kasnağının iç tarafında kauçuk aşınma parçaları görünür (Resim 3). Kompresör mili artık tahrik edilmez. Kayış kasnağı veya kauçuk elemanlar, kompresör kolayca döndürülebildiği sürece değiştirilebilir.
Resim 4
Aşırı yük emniyeti, kavrama diskini tetiklemiştir (Resim 4). Kavrama diski veya kauçuk eleman ayrı ayrı değiştirilebilir. Ön koşul: Kompresörün kolayca dönmesi.
Resim 5
Tetiklenmiş bir tork sınırlayıcı görsel olarak fark edilmeyebilir. Sınırlayıcının tetiklenip tetiklenmediğini kontrol etmek için, kompresör mili özel bir aletle (Resim 5) sabit tutulmalı ve kayış kasnağı aynı anda sola doğru döndürülmelidir. Kayış kasnağı sola doğru döndürülebiliyorsa, sınırlayıcı tetiklenmiştir ve kompresör değiştirilmelidir. Sanden PXE 13 ve PXE 16 kompresör tiplerinde tork sınırlayıcının değiştirilmesi mümkün değildir.
Kontrol ünitesinden kontrol valfine iletilen maksimum akım, örneğin Audi A3'te en düşük sıcaklık ayarında 0,65 A'dir. Bu durumda kompresör de kendi maksimum gücüne ulaşır. Kontrol işletiminde 0,3 A'lik orta şiddette bir akım geçer. Ama daha yeni araçlarda ortaya çıkan problem, motor yönetimi alanı dışında tanı koymanın birçok test cihazıyla henüz mümkün olmamasıdır. Osiloskop kullanımı burada idealdir. Uygun test probları yardımıyla, PWM sinyali kompresörün fiş bağlantısında kaydedilebilir.
Osiloskop burada 5 V/Div ve 0,5 ms/Div değerlerine ayarlanmalıdır. Artık motor çalışırken osiloskop ekranında birden fazla çalışma modları görüntülenebilir. En düşük sıcaklık ayarında (“Lo”), yaklaşık %75 görev döngüsüne sahip bir kare dalga sinyali bulunur (Resim 7). Görev döngüsü, -B- pals genişliği ile -C- sinyal aralığı arasındaki orandan elde edilir (bu durumda %75 açma süresi, %25 kapama süresi).
Resim 7
Aynı zamanda Volt bölmeleri yardımıyla (A=5V) araç elektrik sistemi voltajının seviyesi de okunabilir (yaklaşık 13,5 V). Sayı olarak gösterilen voltaj değeri (9,8 V) yalnızca ortalama bir değerdir. Pals genişliği, istenen soğutma gücüne ve araç elektrik sistemi voltajına bağlıdır. Kontrol valfine giden akım, -B- bölgesinin mesafesi boyunca kontrol ünitesi tarafından “kontrol edilir". Kontrol ünitesinin ayarına ve ortam etkilerine (örn. dış ortam sıcaklığı) bağlı olarak, kare dalga sinyalinin pals genişliği değiştirilir veya kontrol valfi, istenen sıcaklığa ulaşmak için gereken kompresör gücü sağlanacak şekilde kontrol edilir. Resim 8 kompresörün “High” (yüksek) sıcaklık ayarında gücünün nasıl azaltıldığını gösterir.
Resim 8
Resim 9, “Econ” modunda (kompresör kapalı) kaydedilmiştir ve sinyal göstermez. Bu yöntem yardımıyla kontrol ünitesi üzerinden ne kadarlık bir sinyal değişimi gerçekleştirildiği tespit edilebilir. Sinyallerde makul bir değişiklik varsa, ancak üfleme sıcaklığında bir değişiklik yoksa veya kabin sıcaklığında bir azalma yoksa, muhtemelen bir kompresör arızası vardır.
Ayrıca, piyasada farklı pals sürelerine sahip bir PWM sinyali üretmenin mümkün olduğu arıza teşhis cihazları mevcuttur. Bu şekilde, kompresörün aktivasyonunun soğutucu madde basıncında bir değişikliğe neden olup olmadığı belirlenebilir. Bu, kompresörün ne derece sorunsuz çalıştığına dair bir açıklama yapabilmek için bir zemin oluşturur.
Resim 9
Bir PWM sinyali kullanan bir fonksiyon testi, bir fonksiyon üreteci ile de gerçekleştirilebilir (Resim 10). Bu amaçla mutlaka klima sisteminin kontrol ünitesi tarafına, elektronik kontrol valfine eşdeğer bir “yük” bağlanması gereklidir. Aksi takdirde kontrol ünitesi bir hata algılar ve bunu arıza belleğine kaydeder. Bu da işlev bozukluklarına veya sistemin arızalanmasına yol açabilir. Bu durumda bir arıza teşhis cihazı yardımıyla arıza belleği okunmalı ve ardından silinmelidir.
Resim 10
Gürültüler ve klima sistemindeki diğer problemlerle bağlantılı olarak, kompresörlerden şikayet etmekte genelde aceleci davranılmaktadır. Çoğu durumda kompresörde sorun yoktur veya arızanın nedeni kompresörden kaynaklanmamaktadır. Bu nedenle arıza arama sırasında sistemin tüm bileşenleri dahil edilmelidir. Gürültüler sadece kompresörden gelmeyebilir, sabitlemelerden, tahrikten, genleşme valfinden veya borulardan da kaynaklanabilir. Yanlış miktarda soğutucu madde de benzer şekilde çeşitli gürültülerin nedeni olabilir.
Buna ek olarak, yağ olası hasarlar hakkında önemli bilgiler sağlar:
- Kompresördeki veya sistemdeki yağ kırmızı bir renk aldıysa, bunun nedeni çok fazla nem olabilir.
- Siyahlaşmış yağ arızalı bir kompresöre işaret eder.
- Gümüş grisi yağ söz konusu ise metal talaşları açısından incelenmelidir. Gri renklenme metal aşınmasını gösterir.
Sistem yağı miktarları giderek azaldığı için (bazen sadece 80 ml), yağ miktarının izlenmesi ve gerekli miktarın korunması (örneğin klima servisinde ve bileşen değişiminde) büyük önem taşır.
Kavramasız kompresörlerin onarımı ancak sınırlı ölçüde mümkündür. Ama her koşulda özel aletlerden ve onarım bilgilerinden yardım alınması gereklidir.
Elbette arıza teşhisi sırasında sistem basınçlarının değerlendirilmesi büyük önem taşır. Bu sırada araç üreticisi tarafından önceden belirlenen değerlere uyulmalıdır. Bu aynı zamanda üfleme havası sıcaklığı için de geçerlidir.
Sistem basınçlarının değerlendirmesi için referans noktalar aşağıdaki tablodan türetilebilir:
| Sistem basınçlarının değerlendirilmesi | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yüksek basınç | Düşük basınç | Belirtiler | Olası neden | Olası çözüm |
| Normal | Normal | → Üflenen hava soğumuyor | → Klima sisteminde çok fazla yağ var → Klima sisteminde hava veya nem var | → Klima sistemini boşaltın, yıkayın, yağ ve soğutucu madde ile yeniden doldurun → Klima sistemini vakumlayın, kurutucuyu değiştirin ve yeniden doldurun |
| Yüksek | Yüksek | → Düşük basınç hattı evaporatörden daha soğuk → Kondansatör su ile soğutulduğunda, yüksek basınç azalıyor → Yüksek ve düşük basınç, kompresör kapanır kapanmaz eşitleniyor ve açılır açılmaz titreşiyor | → Genleşme valfi çok fazla açılmış → Sistemde çok fazla soğutucu madde var → Kondansatör kirlenmiş/bloke olmuş → Fan sorunları → Kompresör ile ilgili sorunlar (çıkış valfi/conta) | → Genleşme valfini değiştirin → Klima sistemini vakumlayın ve yeniden doldurun → Kondansatörü kontrol edin, temizleyin/değiştirin → Fanı kontrol edin → Kompresörü kontrol edin, gerekirse değiştirin |
| Düşük | Düşük | → Üflenen hava soğumuyor → Emme hattı evaporatörden daha soğuk | → Sistemde çok az soğutucu madde var → Emme tarafında tıkanıklık | → Klima sistemini boşaltın ve yeniden doldurun → Hattı ve bağlantıları kontrol edin, gerekirse değiştirin |
| Yüksek | Düşük | → Sıvı hattında buzlanma → Kurutucuda buzlanma | → Hat/kurutucu bloke olmuş | → Kurutucuyu/hattı kontrol edin, gerekirse değiştirin |
KLİMA KOMPRESÖRÜ ARIZASI: ARIZA NEDENİ
KLİMA KOMPRESÖRÜNÜN KONTROL EDİLMESİ: Sorun giderme
KONU İLE İLGİLİ VİDEO
Harici kontrollü kompresörlerde sorun giderme
Harici olarak kontrol edilen bir kompresörün arıza teşhisinin adım adım gösterilmesi.
03:48 dk.
KLİMA KOMPRESÖRÜNDEN GELEN GÜRÜLTÜLER: SORUN GİDERME
Arıza arama ve kompresör değişimi ile ilgili notlar
Gürültü kaynaklarıyla ilgili arıza teşhisi yapılırken ve her kompresör değişiminden önce, aşağıdaki notlara mutlaka uyulmalıdır:
Tutma kelepçelerinde veya sabitleme noktalarında arıza arama
Resim 1: Tutma kelepçelerinde veya sabitleme noktalarında arıza arama
Tüm tutma kelepçeleri sabitleme noktalarında kırık veya çatlak ve eksik cıvata veya somun olup olmadığını kontrol edin.
Bunun neden olduğu herhangi bir titreşim, aşırı kompresör gürültüsüne neden olabilir. Örneğin, bir levye ile tutma kelepçelerine veya sabitleme noktalarına kuvvet uyguladığınızda, seslerin değişip değişmediğine dikkat edin (Resim 1). Bir değişiklik olursa, gürültünün kompresörden kaynaklanması muhtemel değildir.
Hortumlarda veya hatlarda sorun giderme
Resim 2: Hortumlarda veya hatlarda sorun giderme
Motordan gelen titreşimlerin veya atımlı soğutucu akışkanın yolcu bölmesine ulaşşıp ulaşmadığını tespit etmek için, hortumları ve hatları kontrol edin.
Bunu yapmak için, elinizle tutun ve gürültüdeki olası değişiklikleri gözlemleyin (Resim 2).
V-kayışı, gergi tertibatı, gergi kasnakları, alternatör kasnağı ve kayış kasnaklarında sorun giderme
V-kayışını, gergi tertibatını, gergi kasnaklarını, alternatör kasnağı ve kayış kasnaklarını hareket serbestliği, boşluk ve hizalanma açısından kontrol edin.
Aşınmış parçalar nedeniyle aşırı toleranslar gürültüye neden olabilir.
Aşırı yüksek basınç sorunlarını giderme
Resim 3: Aşırı yüksek basınç bakımından arıza arama
Aşırı yüksek basınç (Resim 3) anormal kompresör gürültülerine neden olabilir.
Yüksek basınç servis bağlantısının da sistemdeki bir tıkanmanın arkasında yer alması durumunda, yüksek basınç gerçekte manometre tarafından gösterilenden daha yüksek olabilir. Böyle bir sorunu teşhis etmek için, kondansatördeki sıcaklıkları ölçmek faydalıdır.
Kirlenmiş soğutucu madde
Aşırı veya kirlenmiş soğutucu madde, aşırı yüksek basınca neden olur ve bu da kompresör gürültülerine neden olabilir.
Aynı durum, çok yüksek oranda yoğuşamayan gazlar (hava) içeren soğutucu maddeler için de geçerlidir.
Aşırı yüksek basınç sorunlarını giderme
Resim 4: Kondansatörde arıza arama
Kondansatörün kendisi de alışılmadık gürültülerin nedeni olabilir.
Kondansatörden yetersiz hava geçerse, soğutucu madde yeterince yoğunlaşamaz ve yüksek basınç aşırı yükselir. Bunun sonucunda anormal gürültü oluşumları meydana gelebilir. Bu nedenle, fan(lar)ın kondansatörden yeterli miktarda hava geçirip geçirmediğini kontrol edin. Ayrıca, kondansatörü ve radyatör kanatçıklarını da olası kirlenmelere karşı kontrol edin (Resim 4).
Aşırı yüksek basınç sorunlarını giderme
Resim 5: Kirlenmiş genleşme valflerinde sorun giderme
Gürültüler genellikle kirlenmiş genleşme valflerinden (Resim 5) veya gaz kelebeği valflerinden de kaynaklanabilir.
Bu, örneğin metal aşınması şeklindeki kirliliklerden kaynaklanabilir. Bu, soğutucu maddenin akışını azaltır ve aşırı yüksek basınca neden olur. “Arızalı” genleşme valfleri, örneğin araç içinde açıkça duyulabilen çeşitli vızıltı, ıslık veya tıkırtı sesleri üretebilir.
KONU İLE İLGİLİ VİDEO
Klima kompresörü bölgesinde gürültü oluşumu
Bu gürültülerin nereden geldiği, kaynaklarının ne olduğu, arızaların nasıl bulunup, düzeltileceği bu teknik klibin konularıdır.
03:35 dk.
KLİMA KOMPRESÖRÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ: KILAVUZ
Arıza analizi ve değiştirme için iş akışı
Düzenli yıkama
Klima devresindeki kir partikülleri, sadece tüm sistemin detaylı bir şekilde yıkanmasıyla giderilebilir. Yıkama için, kirlenme derecesine bağlı olarak R134a soğutucu madde veya Hella Gutmann Solutions tarafından servis programında belirtildiği gibi özel bir yıkama solüsyonu uygundur. Kompresörler, kurutucular (akümülatörler) ve genleşme veya kısma valfleri yıkanamaz. Bir kompresör arızası durumunda daima öncelikle sistemde bir kirlenme olduğu (aşınma, talaşlar) varsayılması gerektiğinden veya bu ihtimal göz ardı edilemeyeceğinden, bu bileşenlerin değişimi sırasında sistemin mutlaka yıkanması gereklidir.
Soğutucu madde yağları
Üretici verilerini ve prospektüsü dikkate alın / viskoziteye dikkat edin.
1. Yağın dağıtılması
Klima sisteminin her bileşeninde soğutucu madde yağı bulunur. Bir onarım durumunda, değiştirilen bileşenle birlikte yağ çıkarılır. Bu nedenle, uygun miktarda yağın yeniden doldurulması mutlaka gereklidir. Yandaki grafik, sistemdeki yağ miktarlarının ortalama dağılımını göstermektedir.
2. Yağ miktarına ve spesifikasyonlarına dikkat edin
Yeni bir kompresör takmadan önce veya soğutucu madde yağı eklerken, prensip olarak araç üreticisinin talimatlarındaki yağ miktarı ve viskozitesi dikkate alınmalıdır.
3. Kompresörde doğru miktarda sistem yağı
Aynı kompresör farklı araçlar ya da sistemler için kullanılabileceğinden, kompresörü monte etmeden önce yağ dolum miktarı mutlaka kontrol edilmeli veya düzeltilmelidir. Bunu yapmak için, tüm yağın boşaltılması ve toplanması gerekir. Daha sonra kompresör, araç üreticisi tarafından belirtilen toplam yağ miktarı (sistem yağ miktarı) ile yeniden doldurulur. Yağın eşit bir şekilde dağılması için, kompresörün montajdan önce 10 kez elle döndürülmesi gerekir. Bu
aynı zamanda kompresör üreticisi Sanden’in spesifikasyonlarına uygundur,
bununla birlikte araç üreticisinin teknik özelliklerine
her durumda ayrıca uyulmalıdır.
Kompresör filtre süzgeci
Prensip olarak kompresör değişiminde her klima sistemi yıkanmalıdır, böylece kirler ve yabancı parçalar sistemden atılabilir. Yıkamaya rağmen devre içerisinde pislikler kalırsa, emme hattında filtre süzgeçleri kullanılarak hasarlar engellenebilir - bkz. Hella Gutmann Solutions Ekipman Kataloğu.
Klima sisteminin soğutucu madde ile doldurulması
Kompresör için çalıştırma talimatı:
- Soğutucu madde prensip olarak yalnız klima servis istasyonunda, kompresör içerisinde soğutucu madde darbesi oluşmasını engellemek için yüksek basınç tarafındaki servis bağlantısından doldurulmalıdır.
- Yalnızca araç üreticisi tarafından tanımlanan miktarda/spesifikasyondaki uygun soğutucu madde kullanılabilir.
- Hava dağıtımını “orta kanal” konumuna getirin ve tüm orta kanalları açın.
- Temiz hava fanının anahtarını orta kademeye getirin.
- Sıcaklık seçimini maksimum soğutma gücüne ayarlayın.
- Motoru çalıştırın (klima sistemini çalıştırmadan) ve kesintisiz olarak en az 2 dakika boyunca rölantide çalıştırın.
- Klima sistemini rölanti devrinde yaklaşık 10 saniye çalıştırın; klima sistemini yaklaşık 10 saniye kapatın. Bu işlemi en az 5 kez tekrarlayın.
- Bir sistem kontrolü gerçekleştirin.
Kaçak dedektörü
Kompresör hasarları, soğutucu madde eksikliğinden de kaynaklanabilir. Bu nedenle düzenli aralıklarla klima bakımı yürütülmesi ve gerekirse sisteme kontrast maddesi eklenmesi önerilir. Bunun için çeşitli yöntemler vardır – bkz. Hella Gutmann Solutions Takım Kataloğu. Araçtaki kontrast maddesi kullanımını belgeleyin. Böylece olağanüstü durumlarda kompresörün hasar görmesine yol açan bir aşırı dolum önlenmiş olur.